Kraniosinostoz Nedir?
Bebeklerde 5 kemikten oluşan kafatasında bu kemiklerden bir ya da daha fazlasının birleşim noktalarının normalden erken kapanması kraniosinostoz nedir sorusunun cevabıdır. Birbirinden ayrı olan ve sütür ismi verilen oynamaz eklemlerle bağlanan kafatası kemikleri kraniosinostoz sebebiyle kapanarak beyin gelişimini engellemektedir. Konjenital anomalilerden kabul edilen kraniosinostoz birtakım durumlarda kafa arasında basıncın artmasına da neden olmaktadır.Çoğu vakada kraniosinostoz sebepleri belli değildir. Bununla birlikte bazı risk faktörlerinden laf etmek mümkündür. Bazı olaylarda kraniosinostoz nedenleri arasında genetik anomaliler bulunurken bazılarında ise çevresel faktörler etkilidir. Gebelik sırasında kullanılan ilaçlar, maternal tiroid hastalığı, annenin beslenme alışkanlıkları yahut tüm bu faktörlerin birleşimi kraniosinostoza niçin olabilmektedir. Bıngıldağın erken kapanması ve D vitamini eksikliği içinde da bir ilişki olduğu tanınmaktadır.
Bıngıldak Ne Zaman Kapanır?
Sağlıklı bebeklerde bıngıldak genellikle 12.-18. Aylar arasında kapanmaktadır. Bununla beraber, bazı bebeklerde bıngıldağın kapanması 24. Aya kadar uzamaktadır. Bazı bebeklerde ise ön bıngıldakla beraber arka bıngıldak da görülmektedir; bu bıngıldağın ise en geç 3. Ayda kapanması gerekmektedir.
Bıngıldağın Erken Kapanması Nelere Yol Açar?
Bıngıldağın geç kapanmasından ziyade erken kapanması birtakım sıhhat problemlerine neden olmaktadır. Bebeklerde bıngıldağın erken kapanması kararı beyin gelişimini engelleyen ve fonksiyon kayıplarına niçin olan kraniosinostoz meydana gelmektedir. Aynı zamanda kafa içinde basıncın artmasına, görme ve işitmede problemlere ve zihinsel sorunlara neden olmaktadır.
Kraniosinostoz Belirtileri
Genellikle doğumdan sonra ortaya çıkan kraniosinostoz emareleri sütürün tam kapanmaması şeklinde durumlarda geç fark edilebilmektedir. Bununla birlikte çoğu vaka kendini doğumda belli etmekte ve birkaç ay içinde çok daha bariz hale gelmektedir. Sütürlerin kapanmış olduğu bölümler ve kaç sütürün kapandığı emareleri değiştirmektedir. Bir sütürün kapanmış olduğu durumlarda diğer yanda beyin gelişimine devam edecek ve bu durumda kafatası anomalileri ortaya çıkacaktır. Kraniosinostozun türüne nazaran kafatasıyla beraber göz, burun ve kulaklarda da şekil bozuklukları gözlemlenmektedir.
Kraniosinostoz Tipleri (Çeşitleri)
Kraniosinostoz, sütürlerin kapandığı yerlere gore çeşitlenmektedir:
Sagital Sinostoz
Kraniosinostoz tipleri arasında en sık görülen sagital sinostoz, skafosefaliye niçin olmaktadır. Skafosefali; önden arkaya doğru uzayan bir kafa, çıkık alın ve yan kafa kemiklerinde (sagital) çıkıntılarla karakterizedir. Ön ve arka kafatası kemikleri ise sivri bir manzara oluşturmaktadır. Kafatasının orta bölümünde ise köprü gibi bir çukur bulunmaktadır.
Metopik Sinostoz
Triganosefali yahut üçgen kafa olarak da malum metopik sinostozda kafa yüksekliği normalden daha fazladır. Bebeklerde gözler arasındaki mesafe azken kafa ve alın fazlaca sivri bir görünüme haizdir.
Koronal Sinostoz
Koronal sütürün erken kapanmasıyla oluşan koronal sinostoz tek taraflı ya da çift taraflı olabilmektedir. Tek taraflı koronal sitostozda etkilenen tarafta bulunan göz ve kaş diğer tarafa nazaran daha yüksekte durmaktadır. Aynı zamanda burun ve kulakta da kayma görülmektedir. Brakisefali olarak da malum çift taraflı olaylarda ise alın çıkıntılı, kafa kenarlardan geniştir. Kafanın yüksekliği artarken gözler birbirinden uzaklaşmaktadır.
Lambdoid Sinostoz
Kraniosinostoz çeşitleri içinde çok nadir görülen lambdoid sinostozda ön ve arkadan gözle görülebilen kafatası asimetrisi mevcuttur. Sağ veya sola eğik kafatasıyla karakterize olan bu türde, etkilenen tarafın arkasında düzleşme görülmektedir.
Kraniosinostoz Tedavisi
Kafa grafileri ve 3D beyin tomografisi (BT) şeklinde görüntüleme şekilleri yardımıyla teşhis edilen kraniosinostoz doğumdan sonra tedavi edilmektedir. Kraniosinostoz tedavisi hastalığın türüne ve altında yatan sebeplere bakılırsa planlanmaktadır. Sütürlerin kapandığı fakat kemiklerin kaynamadığı veya semptomların oldukca hafifçe olduğu olaylarda çoğu zaman kask kullanması önerilmektedir. Yaş ilerledikçe ve kafatası üzerinde saç oluşumu arttıkça biçim bozukluğu gözle görülmemeye başlamaktadır.Kemiklerin kaynadığı ve farklı esenlik problemleri ile gözle görülür biçim bozukluklarına yol açmış olduğu durumlarda ise sütürlerin açılması için cerrahi yöntemlerden faydalanılmaktadır. Ameliyata karar verirken bebeklerin yaşı, kozmetik problemlerin seviyesi, baş çevresi ölçüsü, gözlerde problem olup olmadığı ve bebeklerin genel sağlık durumları göz önünde bulundurulmaktadır.
Kraniosinostoz Ameliyatı
Açık veya kapalı olarak yapılabilen kraniosinostoz ameliyatı genellikle bebekler ilk yıllarını doldurmadan uygulanmaktadır. Şekil bozukluklarını düzeltmenin yanı sıra bazı vakalarda görülen kafa içi basıncını düşürmek, beyin gelişimini düzgüsel seyrine döndürmek ve zihinsel problemlerin yaşanmasını önlemek amacıyla cerrahi yöntemlerden yararlanılmaktadır.Ameliyatta sütürler ve kafatası kemiklerinin arası açılmakta ve bebekler 1 gün müşahede altında kalmaktadır. Bulguları takip edilen bebeklerde herhangi bir sıkıntı görülmemesi niteliğinde ertesi gün taburcu işlemleri gerçekleştirilmektedir.Bazı durumlarda ameliyattan sonra da önceden şekil verilen özel kasklar kullanılmaktadır. Kask, kafatasının ön ve arkadan değil yanlardan gelişmesine imkan tanımaktadır.Her ameliyatta olduğu gibi bu operasyonda da birtakım riskler bulunmaktadır. Özellikle henüz gelişimlerinin başında olan bebeklere uygulanan cerrahi operasyonlarda risk artmaktadır. Kraniosinostoz ameliyatı riskleri arasında en mühimleri uzun anestezi ve kan kaybının niçin olduğu problemlerdir. Yara bölgesinde enfeksiyon ve dikişlerde açılmalar ise cerrahi nedeniyle görülen sorunlardan bazılarıdır. Ameliyatın kafatası üstünden yapılması yardımıyla beyin fonksiyonlarında sorun görülmemektedir. Tüm bu risklere karşın uzman hekimlerce meydana getirilen ameliyatlarda ciddi komplikasyonların görülme olasılığı çok düşüktür.
Kraniosinostoz Ameliyatı Ne Zaman Yapılmalı?
Çok erken dönemde yapılan ameliyatlar ilerleyen dönemlerde yine cerrahi operasyonlara gerek duyulmasına neden olabilmektedir. İleri yaşlarda ise cerrahi yöntemlerle elde edilecek kazanımlar azalmaktadır. Bu nedenle kraniosinostoz ameliyatı çoğu zaman 3-12 ay arası yapılmaktadır.
Bebeklerde Kafa Şekil Bozuklukları
Yeni dünyaya gelen bebeklerde kafa şekil bozuklukları pek oldukca niçin bağlı olarak gelişebilmektedir. Doğumdan sonra hızla büyüyen kafatasında asimetrik bozukluklar görülebilmektedir. Bebek kraniosinostoz hastalarında kalıcı sıhhat sorunlarına yol açabilecek bu biçim bozukluklarının erken dönemde teşhis ve tedavisinin yapılması gerekmektedir. Bu sayede kafatası kemiklerinin gelişimi tamamlanmadan müdahale etme şansı yakalanmaktadır.